Orde in de crisis
We hebben inmiddels ruim twee maanden te maken met de COVID-19 maatregelen. De ‘ramp’ is wat geluwd en een aantal van de fases van hoe we ermee om gaan zijn doorlopen.
Fase 1 Ontkenning
Fase 2 Paniek
Fase 3 Samenwerken/Verbinden
Fase 4 Rouw/Boosheid/Verdriet
Fase 5 Vermoeidheid
Rampzalig verloop
Bij deze crisis is het goed te zien. Vaak zijn er al tekenen dat er zich een ramp aandient. Doden in Wuhan. Beelden uit Italië. Eerste gevallen in Noord-Brabant. Het besef dat er echt iets aan de hand is en dat dat ook iets voor jou en mij te betekenen heeft, dringt vaak pas laat door.
In de tweede fase van alarmering en paniek, is het aannemelijk dat de klassieke stressreacties ‘vechten, vluchten of bevriezen’ worden vertoond. Vechten duidt in deze situatie op controle houden en de teugels aantrekken. Vluchten op niet weten wat te doen en het daar maar bij laten. Bevriezen betekent hier vooral verstarren in de koplampen van de overheid, geen andere beweging meer kunnen maken dan het naleven van afgekondigde maatregelen.
Gewenning
Naarmate de onverwachte situatie langer duurt, ga je je er anders toe verhouden. De adrenaline blijft geen weken of maanden door je aderen gieren. In derde fase blijkt het ondenkbare werkelijkheid en die wordt dan al snel ‘het nieuwe normaal’. Overmatig sterke grip verslapt weer wat als men ziet dat anderen zich onveranderd of zelfs extra inzetten. Er komt weer zicht op de toekomst na Corona. Er worden plannen gemaakt om als mens en organisatie gezond te blijven. Er wordt hulp gevraagd, steun verleend, krediet geboden. Alles op alles en alle kaarten op solidariteit.
Versoepeling
Nu de maatregelen versoepeld zijn, jonge kinderen weer naar school gaan en reikhalzend wordt uitgezien naar de heropening van de horeca, komt er ruimte voor de emotie. Hoe die vierde fase er voor jou persoonlijk uit ziet, is afhankelijk van wat er in je omgeving is gebeurd (zijn er zieken/slachtoffers?), van hoe er in je werkomgeving mee is omgegaan (is er voldoende aandacht geweest voor de mens achter de medewerker?), van de gevolgen (zul je je baan behouden/red je het met de hypotheek?), en je persoonlijke bedrading (maakt dit je moedeloos/verdrietig/boos/bang of juist blij dat er nieuwe mogelijkheden zijn?).
De echte impact wordt voelbaar. Eerder lukte het nog om vooruit hollende gedachten terug te fluiten, nu laten ze zich niet meer wegdrukken. In deze fase liggen mensen vaak letterlijk wakker. De angst die in eerste instantie is bezworen door maar door te blijven gaan, dringt zich op in de vorm van nare dromen en piekergedachten.
Verwerking
Hoe vervelend ook, dit is een volstrekt natuurlijke gang van zaken. We parkeren emoties als het op enig moment belangrijker is om moed te tonen, focus aan te brengen, een brand te bestrijden of een ramp te lijf te gaan. Pas als het gevaar geweken is, komen de trillende benen, woede, onmacht en tranen. Ze dringen zich sluipend op en komen onverwacht, terwijl je dacht dat je opgelucht kon ademhalen. Dit is de manier waarop je lichaam zich schoont van zaken die zich beter niet kunnen opstapelen.
Herstel
Emoties die een uitweg zoeken kunnen zich op allerlei wijzen manifesteren: van stil verdriet tot explosief ongenoegen. Hoe dan ook, verwerken van emoties vraagt over het algemeen veel van onze reserves. Het is niet de ramp zelf of in dit geval het thuiswerken dat moe maakt. Veranderen, aanpassen, onderdrukken, accepteren, het hoofd bieden, strategie bepalen, actie nemen… het zijn stuk voor stuk mentale en emotionele prestaties die je levert. Het advies, hoe banaal ook: zorg goed voor jezelf. Liefst al voordat je de gevolgen merkt. Na een grote inspanning heb je hersteltijd nodig om je veerkracht weer te voeden.