Werkgever moet burnout voorkomen….
Dit is de strekking van een uitspraak van het gerechtshof in Den Bosch in een zaak waarbij een werknemer van een accountantskantoor door een burnout volledig arbeidsongeschikt is geraakt. Zelf ben ik meer dan 20 jaar geleden burnout geweest en daardoor ben ik een jaar uit mijn werk geweest. Ik vraag me af, hoe mijn werkgever van toen dat had kunnen voorkomen. Ja, de werkgever wilde graag goede resultaten en tevreden klanten, en ja er lag een behoorlijke taak op mijn bord. Maar wat was mijn eigen aandeel? Achteraf heb ik ingezien dat ik burnout ben geraakt omdat mijn eigen automatische piloot continu de regie had en ik zelf daar geen verantwoordelijke keuzes in heb gemaakt. Ik wilde vooral alles ‘goed’ doen, indruk maken met mooie resultaten, bewijzen dat ik het kon. Ik wilde vooral niet falen en ik had er alles voor over om dat te voorkomen, inclusief mijn persoonlijke welzijn.
Naar buiten toe was ik er een expert in om net te doen alsof het allemaal geen moeite kostte en kreeg iemand in de gaten dat dat misschien toch niet zo waar was, dan had ik allerlei argumenten om te rechtvaardigen dat mijn manier van werken niet anders kon. En daar had ik ook heel erg gelijk over. Met andere woorden: ik was helemaal niet aanspreekbaar op mijn gedrag en niemand om mij heen had genoeg geduld en commitment aan mij om werkelijk tot me door te dringen. Ik wist iedereen echt wel op afstand te houden. Inmiddels weet ik uit mijn ervaringen als coach met honderden professionals in diverse resultaatgerichte werkomgevingen, zowel profit als non-profit, dat mensen absoluut niet vrij zijn met falen of het niet halen van afgesproken resultaten en dat het vanuit waarden bespreekbaar maken hiervan eigenlijk een taboe is binnen vele organisaties. Leidinggevenden hebben vaak een groter commitment aan het resultaat dan aan de medewerker en de betrokkene zelf zit verstrikt in automatisch gedrag waar hij of zij ook alle ruimte voor krijgt om er mee weg te komen. En n het ontkennen en verbergen hiervan zit pas het echte verlies aan energie en resultaat. Wat te doen? Naar mijn mening zijn zowel werkgever als werknemer er voor verantwoordelijk om een deugdelijk beleid te hebben om overbelasting en burnout te voorkomen.
De werkgever moet er voor zorgen dat er binnen de organisatie randvoorwaarden en criteria zijn aan de hand waarvan bespreekbaar wordt wat niet werkt en waardoor zichtbaar wordt dat iemand zichzelf aan het uitwonen is, zodat er bijgestuurd kan worden. De vraag is, wat zijn dan precies die criteria die van toepassing zouden moeten zijn op persoonlijk niveau, zodat dit inderdaad zichtbaar wordt. Wat mij in de afgelopen 17 jaar is opgevallen is dat er binnen organisaties hoegenaamd nooit werkafspraken zijn over het HOE van werken op persoonlijk niveau. Er wordt vanuit gegaan dat professionals, met soms jarenlange werkervaring en een schat aan kennis en diploma’s, dat toch wel kunnen. Wel nu, dat blijkt niet zo te zijn. Met werken is het al net als met ‘ouder’ zijn of ‘partner’ zijn: mensen leren het door schade en schande en voor velen is de prijs hoog en het resultaat verre van bevredigend. Het is niet voor niets dat één op de drie huwelijken sneuvelt, dat 60 – 80% van alle ziektegevallen stressgerelateerd is, en dat 97% van alle mensen die werken stress als één van de grootste bedreigingen zien voor hun gezondheid. Er is de afgelopen jaren een eenzijdige focus geweest op meetbaar resultaat en hoewel er een beweging gaande is naar een gezondere balans tussen meetbaar, zichtbaar en voelbaar resultaat en in de richting van waardengestuurd werken, is ook duidelijk dat de aandacht voor waardengestuurd werken onder druk is komen te staan door de economische terugval waar we momenteel mee te maken hebben. Het zou al heel wat zijn als binnen organisaties de doelen niet alleen meetbaar worden geformuleerd, maar als er ook zichtbare en voelbare doelstellingen aan gekoppeld zouden worden. Dat zou al een heel ander perspectief zijn van waaruit keuzes worden gemaakt en besluiten worden genomen. Een zichtbare doelstelling zou kunnen zijn dat mensen (aantoonbaar) BIJ zijn met hun werk en dat werkvoorraad zichtbaar en toegankelijk is, ook voor derden. Dit zijn minimumcondities voor het HOE van werken die niet kunnen worden gehaald zonder commitment van elke betrokkene om hier op persoonlijk niveau voor te zorgen. De uitdaging voor leidinggevenden is dan om zelf op persoonlijk niveau ook BIJ te zijn en daardoor inspirerend voorbeeldgedrag te vertonen. Waardoor ze beter in staat zijn hun mensen richting te geven, te ondersteunen en te houden aan wat er wordt afgesproken. Niet omdat het moet, maar simpelweg omdat het werkt. Omdat BIJ zijn met je werk ruimte schept voor nieuwe dingen, waar binnen zoveel organisaties zoveel behoefte aan is.