Duidelijk zijn helpt burn-out voorkomen
“Ik ben ooit voor ingestapt, gestart en begonnen met rijden. Maar het stuur heb ik niet meer in handen. Ik zit op de achterbank.” Met dit beeld schetste Elaine, lijnmanager in de processoftware, haar situatie. Meteen zag ik het beeld voor me. Passagier zijn in je eigen auto. En vooral: dat gevoel van vervreemd te zijn. Een klassieke burn-out.
Die ervaring van isolement is inherent aan het ontwikkelen of hebben van een burn-out. Hoe raakt iemand in dat isolement? Doordat management en collega’s het toelaten, dat hij of zij alleen komt te staan. Althans, zo voelt het voor degene met een burn-out. Maar als je als het ware uitzoomt van de situatie, dan zie je meer. Vaak is de passiviteit vanuit de werkomgeving gevoed door gedragingen van degene die eenzaam geworden is. Het is belangrijk dat degene met een burn-out dat ook gaat inzien.
Lastige combi: kritiek en kwetsbaarheid
Want als je zicht krijgt op de oorzaken waarop je invloed kunt hebben, dan leg je een basis voor het hernemen van de regie. En zo hebben we dus te maken met een van de vele mooie kanten aan mijn vak: het goed brengen van een boodschap die, hoe essentieel ook, behoorlijk pijn kan doen. Stel je voor dat je er compleet doorheen zit dan iets te horen krijgt als: “In de steek gelaten? Ja, maar jij hebt zelf continu een te grote broek aangetrokken. Jij wou alles doen, jij zei nooit nee en nou kom je met het verhaal dat ‘ze’ jou hebben overbelast.” Natuurlijk zegt geen enkele coach het zo bot. Maar mensen met een burn-out kunnen het wel zo horen. Isolement heeft een zichzelf versterkende dynamiek, waarin de uitgestoken hand zomaar gereduceerd kan worden tot één beschuldigende vinger.
Wat kan ik zelf anders doen?
Daarom, wie ooit meegewerkt heeft aan zijn eigen isolement, moet zeker niet nalaten om dit te vertellen aan iemand met een burn-out. De ervaring als ex-lotgenoot kan werken als een oordeelvrije uitnodiging: kijk eens naar je eigen manier van communiceren. Elaine kon het opbrengen dit te doen. Ze kwam tot de conclusie, dat ze het beeld over haar eigen handelen moest bijstellen. Zij vond dat ze al met al toch niet zo duidelijk geweest was in de verantwoording naar haar managers. In haar antwoorden was ze eigenlijk altijd gereserveerd. En konden de anderen wel weten dat ze eigenlijk helemaal geen lijnmanager wilde zijn, maar projectmanager net als vroeger? Nee. Wat ze echt wilde, had Elaine altijd voor zich gehouden.
Eigen aandeel, eigen belang
Haar bereidheid om te kijken naar het eigen aandeel, deed haar ook iets zien wat ze nooit zo duidelijk had waargenomen: haar agenda. Elaine is zich nu bewuster geworden van de kostbaarheid van haar tijd. Zij vertaalt dit besef in het handhaven van een strakke en haalbare planning. Ook is het onderscheid duidelijker tussen háár werk en dat van anderen. Ze kan prioriteiten stellen en bepalen wanneer ze haar werk gaat doen. Bij de evaluatie vertelde ze me dat ze –tot haar grote verrassing– veel energie kreeg van werkprincipe 1: Doe Het Nu! De voldoening van beslissen, actie nemen en iets achter je laten. “Ik zit weer aan het stuur. En ik weet waar ik naartoe wil.”