Oorzaken en gevolgen van stress: die wil je voorkomen

Omgaan met stress is een zeer persoonlijke zaak. Wat voor de ene persoon stressvol is, vindt de ander mogelijk een leuk avontuur. Toch werkt het bij ons allemaal gemiddeld zo: Bij een beperkte hoeveelheid spanning neemt de mate waarin je kunt functioneren eerst toe. De toevoer van adrenaline zorgt ervoor dat je extra scherp bent, beter kunt focussen, een paar stappen extra zet en niet snel opgeeft. Na een zeker punt heeft een verhoging van spanning een nadelige invloed, zodat ons functioneren weer afneemt of zelfs tot 0 gereduceerd kan worden. Dit laatste noemen we een burn-out.

Oorzaken van stress

Als je kijkt naar de meest voorkomende oorzaken van stress, staat werk op de tweede plaats:

• financiële problemen
• werk
• familie
• ongerustheid
• gezondheid
• relaties
• overlijden

Oorzaken stress op werk

Binnen je werk kun je dan weer verschillende oorzaken onderscheiden. Het Instituut voor Stress Preventie heeft onderzoek gedaan naar de grootste stressoren op de werkplek. Hun top tien:

• de direct leidinggevende
• onzekerheid over de toekomst
• collega’s
• te veel werk
• de papierberg
• te moeilijk werk
• te makkelijk werk
• te onduidelijk werk
• gebrek aan waardering
• conflicten met de leidinggevende of collega’s

Los van het werk zelf, blijkt ook dat bepaalde eigenschappen maken dat iemand meer of minder last heeft van stress. Naast het bekende perfectionisme, zijn dat bijvoorbeeld ook persoonlijkheidskenmerken als trouw, ijverigheid, prestatiedrang en een groot verantwoordelijkheidsgevoel.

Om goed inzicht te krijgen in gebeurtenissen of situaties die bij jou veel stress oproepen, kun je een stresslog bijhouden. Schrijf hierin op wat je op bepaalde momenten van de dag aan het doen bent, en wat je daarbij voelt. Noteer ook hoe je reageert als er iets gebeurt wat stress bij je oproept, en hoe je op die situatie en je gevoel reageert.

Tips omgaan met stress

Om beter bestand te zijn tegen stress, kun je je lichamelijk en geestelijk sterker maken.

• stressmanagement leert je onder meer prioriteiten te stellen, ‘nee’ te zeggen, te delegeren en het goed plannen van je werkzaamheden, waardoor je minder vaak de druk van deadlines of achterstallig werk zult voelen.
• in het verlengde hiervan ligt zelfmanagement, waarin in je leert welke patronen je stress opleveren, en hoe je automatische reacties en gedachten kunt vervangen door iets anders wat je meer energie en resultaat oplevert. Je krijgt zicht op wat er belangrijk voor je is en krijgt handvatten om systematisch te zorgen voor fysieke, mentale en emotionele balans.
• laat je coachen, liefst IN je werk. Wat je doet en zegt maakt zichtbaar welke werk- en denkgewoonten je hanteert. Een coach kan dit benoemen en als een spiegel voor je werken. In een veilige omgeving kun je nieuw gedragsrepertoire oefenen, voordat je het loslaat op je leidinggevende of collega.
• sporten verbetert je lichamelijke conditie en helpt je spieren ontspannen. bovendien blijkt uit onderzoek dat mensen die regelmatig sporten, ook hun mentale conditie versterken en minder heftig reageren op stressoren.
• datzelfde geldt voor ontspanningsoefeningen, yoga en meditatie.
• door gezond te eten en niet tot weinig te roken of drinken ben je beter bestand tegen ziekten, en zorg je voor een sterk immuunsysteem wat je vervolgens weer beschermd tegen stress.
• zorg voor afwisseling. Mix werken en ontspanning, wissel verschillende soorten werkzaamheden af en neem geregeld een korte pauze. Laat je tempo niet bepalen door wat er op je af komt, maar kies een werk- en weekritme wat bij je past.
• werk aan je overtuigingen. Niemand is perfect, iedereen maakt fouten en goed is goed genoeg, zijn voor veel mensen prettiger gedachten dan die waardoor ze zich automatisch laten leiden.
• neem tijd om voor jezelf op een rijtje te zetten wat belangrijk voor je is en waar je je tijd aan wilt besteden. Het is leuk als mensen je aardig vinden, omdat je altijd bereid bent om mee te werken als dat wordt gevraagd. Maar niet als dat ten koste van jezelf gaat. Zorg dat je helder hebt welke resultaten je wilt halen en zeg ‘nee’ als je iets niet wilt of kunt doen.
• schakel hulp in als je voelt dat de spanning teveel wordt. Vaak is de eerste neiging om iets zelf te willen oplossen. Daarmee bouw je de spanning verder op, terwijl je vermogen om er adequaat mee om te gaan afneemt. Klop aan bij je leidinggevende, collega’s of je thuisfront en laat je professioneel begeleiden in wat voor jou de beste manier is om met de spanning om te gaan.