Leiderschap, dat dient ertoe!

De dienende leider

De meesten van ons zijn groot gebracht met leiders die de beslissingen nemen, vooruit lopen op de troepen en de weg bepalen waarlangs de doelen bereikt gaan worden. Hoe anders stelt een dienend leider zich op. Niet hij of zij zelf staat voorop: het team en (het doel van) de organisatie komen op de eerste plaats. Succes is iets wat je samen kunt bereiken; waaraan medewerkers een optimale bijdrage kunnen leveren als de leider ze daar optimaal in ondersteunt.

Voldaan naar huis

Neem nu Sinterklaas en zijn Pieten. Of de Kerstman met elfjes. Zij streven niet naar geld en macht, maar naar stralende kindergezichtjes. De twee roodgepakte bazen zijn niet uit op winst en status, maar zetten zich samen met hun team in om te zorgen voor saamhorigheid en blijdschap. Dat is hard werken, want er zijn heel wat kinderhanden te vullen. Maar, ze worden er goed voor beloond. Met uit rotsvast geloof luidkeels gezongen liederen, telkens weer een warm onthaal en een scheepslading voldoening om mee terug te nemen naar Spanje en het hoge Noorden.

Pontificaal op de voorgrond

Hoewel bovenstaande natuurlijk een fictief voorbeeld is, kun je je er misschien wel een beeld bij vormen. Een dienend leider richt zich, in plaats van op autoriteit, op het stimuleren en bevorderen van het saamhorigheidsgevoel en persoonlijke groei van zijn medewerkers. Dat doet hij door zich dienstbaar op te stellen, door zichzelf en zijn team steeds de vragen te stellen: Wat heb je nodig? Wat heeft het team nodig? Wat kunnen we doen dat de organisatie vooruit helpt? Richard Berenschot, managing partner bij Management Drives (MD) verwoordt het als volgt: ‘Dienende leiders zijn niet mensen die pontificaal op de voorgrond treden. Het zijn bijvoorbeeld mensen die bij familiebedrijven werken en mensen die ergens in stappen als iedereen hem knijpt. Situaties waarvan je denkt: ik weet niet of ik dat zou doen, want of daar nou zo veel eer te behalen valt?’^*

Optimaal functioneren

Robert Greenleaf noemde als eerste de term servant leaderschip, ongeveer vijftig jaar geleden. Hij beschrijft de dienend leider als iemand die menselijkheid toont, vertrouwen schept, in staat is te luisteren naar wat zijn medewerkers nodig hebben om hun werk goed te doen, die een veilige leeromgeving creëert ieder zich persoonlijk kan ontwikkelen en optimaal functioneren. Een dienend leider beseft dat als mensen in hun kracht staan, ze ook hun talenten meer inzetten en er beter zal worden samengewerkt. En dat draagt alleen maar bij aan een gezonde organisatiecultuur en een positief bedrijfsresultaat.

Een roedel wolven

Een dienend leider leidt zijn team niet door voorop te lopen en de weg te wijzen. Anouk Minnes van Great Place to Work illustreert dit met het gedrag van wolven: als de roedel in beweging is, loopt de leider achteraan. ‘Hij vertrouwt erop dat de anderen de weg weten. En door achteraan te lopen, zorgt hij dat geen wolf achterblijft.’ Vertaald naar het werk betekent dit dat je als leidinggevende, maar ook als collega, vertrouwen hebt in de mensen waarmee je samenwerkt, dat je anderen verantwoordelijkheid geeft en laat nemen, dat je er op let dat iedereen mee kan en dat je ondersteuning biedt als dat nodig is.

Dienend leiderschap aan de eettafel

Je persoonlijk leiderschap en dienende instelling laat je niet achter als je de deur van je werk achter je dicht trekt. Gelukkig maar, want hoe mooi is het om met de feestdagen met elkaar te zijn, je onderdeel van een gezin, familie of vriendenkring te voelen en in een sfeer van saamhorigheid fijne momenten te hebben. Daar zijn geen kalkoenen of grote cadeaus voor nodig. Wat echt helpt is aandacht en stil staan bij wat anderen en jijzelf nodig hebben. Naar elkaar luisteren en bereid zijn iets voor een ander te doen en te betekenen. Zo zorg je zelf voor een zalig kerstfeest en draag je bij aan een gelukkig nieuw jaar.

^*Lees hier een interview met Richard Berenschot over dienend leiderschap.